Rèn Nghị Lực Để Lập Thân – Nguyễn Hiến Lê
Một lần, tôi được nghe lỏm câu chuyện dưới đây giữa hai em nhỏ chừng năm, sáu tuổi đương thà tàu trên hồ nước trong một công viên. Một em có vẻ láu lỉnh khoe với bạn nó.
-Chiếc tàu đó, ba tao mới mua ớ Charner, hai trăm đồng đấy. Mày về xin ba mày tiền mua một chiếc đi, rồi mai hai đứa mình lại đây cho tàu chạy đua.
Em kia đáp:
-Lần trước, tao xin tiền mua chiếc máy bay, ba tao bảo không có tiền.
-Ba mày nói dối mày đấy. Dễ ợt mày ơi, tao đã thấy rồi. Ba tao lại nhà băng, nói với người ta là người ta đưa tiền ngay. Ba mày không chịu lại nhà băng, chứ thiếu gì tiền.
_ Ừ, đế tao về bảo ba tao lại nhà băng lấy.
Thực là ngây thơ, phải không bạn??Nhưng bạn có tin được không, ‘trong số người lớn chúng ta cũng có nhiều người ngây thơ như vậy ? Họ tin rằng cần đọc sách chứ không cần tốn công tu luyện, là tâm hồn, tài năng sẽ thay đổi hẳn cũng như hai em nhỏ trên kia tin rằng cứ lại ngân hàng hỏi là người ta đưa tiền, mà không biết rằng kiếm được tiền gởi cho nhà ngân hàng đã. Nghĩ như thế nên khi đọc sách xong, không thấy kết quả, những người ấy sinh ra chán nản.
Chẳng hạn, một ông bạn tôi, mới rồi nói:
Đọc xong cuốn QUẲNG GÁNH LO ĐI VÀ VUI SỒNg, tôi chằng thấy bớt lo đưọc phần nào cả.
Tôi hỏi:
_ Anh có theo đúng lời trong sách không
_ Tôi theo không được.
_ Anh có thử không? Lời khuyên nào theo không được?
Ồng ấy ấp úng, không đáp. Tôi chắc chắn ông ấy đã đọc như tiểu thuyết chứ không chịu nhẫn nại thực hành.
Một bạn khác thú thực với tôi, giọng lâm li:
-Tôi đã trên ba chục tuổi đầu rồi, ồng ạ, mà sự nghiệp vẫn chưa có chút gì, vẫn thua kém bạn bè; tôi tự lấy làm thẹn lắm nên hăng hái đọc loại sách tự học, nhưng hỡi ơi! Đọc xong, tôi thất vọng lắm, không tiến đưọc mấy tí, ông có cách nào giúp tồi không?
Những bạn ấy bi quan như vậy vì nhận lầm công dụng của sách. Sách có thế là cẩm nang của Quý cốc tiên sinh hoặc Gia cát Lượng, chứ tuyệt nhiên khổng thể là bửu bối của Na Tra thái tử hoặc Tề Thiên đại thánh, mà bảo là sách có thế hoán cải đời một người được. Sách có thể vạch cho ta con đường đi, phép tu thân, xử thế và làm việc; còn muốn thay đối đời ta thì tự ta, ta phái làm lấy, nghĩa là chính ta phái có nghị lực và kiên nhẫn thực hành lời trong sách, trái lại, nếu chỉ đọc suông thì sách hoàn toàn vô ích.
Hiểu như vậy, ta không quá tin ớ sách đến nỗi thất vọng vì sách, mà thấy vui vẻ, bền lòng học tập vì ta biết rằng sách chứa những kinh nghiệm quý giá của nhân loại, rằng cổ nhân áp dụng những luật về tâm Lý, sinh lý chung cho mọi người mà soi sáng, dắt dẫn ta, và nếu ta quyết tâm theo thì tất phải theo được, phải thành công. Không theo được, chỉ là tại ta thiếu nghị lực, không muốn một cách mãnh liệt đấy thôi.
