Plato Chuyên Khảo

Plato Chuyên Khảo

Plato (khoảng 428-347 TCN) là triết gia nổi tiếng, nhà biện luận kiệt xuất và được nghiên cứu rộng rãi nhất trong tất cả các triết gia Hy Lạp cổ đại. Ông chịu ảnh hưởng sâu đậm tư tưởng Socrates, người đã hun đúc ông nuôi dưỡng được bầu nhiệt huyết suốt đời dành cho triết học. Ngoài tác phẩm Apology (Lời biện giải), toàn bộ công trình triết học của Plato đều được thể hiện dưới hình thức đối thoại. Plato là triết gia Tây phương đầu tiên mà những tác phẩm viết tay của ông còn lưu truyền trọn vẹn.

Triết học Plato, một mặt là sự hoàn tất triết học Socrates thành một hệ thống, kết hợp đạo đức học với triết học tự nhiên thời trước và đặt cả hai lĩnh vực này trên nền tảng biện chứng pháp hay khoa học thuần túy về các ý niệm; mặt khác là sự mở rộng vượt qua nó để xây dựng thành một lý thuyết tri thức phát triển. Theo Plato, triết học không chỉ là một tập hợp các lý thuyết mà còn là sự hoàn thiện toàn thể đời sống tinh thần; và khoa học không chỉ là một hệ thống truyền đạt khép kín, mà còn là một hoạt động nhân văn và là sự phát triển tinh thần. Vì thế, triết học đích thực chỉ có thể được biểu thị nơi nhà triết học hoàn hảo; nơi nhân cách, lời nói và thái độ đáng kính như triết gia Socrates.

Tóm lại, Plato đã nối liền con người và thế giới trừu tượng; và nổi bật hơn cả, các tác phẩm của ông đã đề ra tất cả những việc phải làm mà triết học nói chung, có thể nói gần như đã tuân theo. Cho nên, hình như không có gì thái quá khi Karl Jaspers, một triết gia Đức, đã cho rằng toàn bộ triết học Tây phương chỉ là những dòng cước chú dưới những trang sách của Plato.